Leiderschap betekent voor Marinka Nooteboom mensen de ruimte geven om optimaal te presteren. “Ons bedrijf was vroeger traditioneel georganiseerd, als een piramide. Ik draai dat liever om. Ik geloof dat als je de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk legt, mensen met meer plezier werken en hun kwaliteiten meer tot wasdom komen. Wij werken tegenwoordig met zelfsturende teams, wat echt anders is dan in het verleden. Dat komt niet alleen door mij, het is ook de tijdsgeest. Een bedrijf leiden kun je niet alleen, je moet goede mensen om je heen verzamelen om succesvol te worden. Ik kan geen trailer in elkaar lassen, iedereen heeft zijn eigen expertise en die moet je gebruiken.”

Nooteboom omschrijft haar stijl van leidinggeven als het ‘bepalen van de grote lijnen en daarbinnen faciliterend zijn’. “Soms moet je onconventioneel zijn, bewust een verandering inzetten, omdat anders iedereen steeds hetzelfde blijft doen”, vertelt ze. “Ik heb erg ingezet op wendbaarheid in de organisatie, snel kunnen inspelen op veranderingen en innovaties. Dan moet je ook een sfeer creëren die laat zien dat je het met z’n allen doet. Het is dodelijk om mensen van boven op te leggen hoe iets moet. Door mensen te betrekken bij beslissingen creëer je draagvlak en motivatie. Al moet het ook geen Poolse landdag worden. Het is een afgebakende groep die meepraat.”

Toen Nooteboom het familiebedrijf overnam, was dat wel even wennen voor mensen die er al langer werkten. “Ik vind het belangrijk dat we allemaal dezelfde taal spreken en uitgaan van dezelfde cijfers. Meer op basis van feiten dan op de onderbuik werken. Dat werd wel eens gezien als Big Brother, alles willen controleren. Maar een goedontwikkelde financiële huishouding is een belangrijk instrument voor betere verkoop, inkoop en productie. Inmiddels accepteert de organisatie dat volledig.”

Hoe mooi is het om een bijdrage te leveren aan een Nederlands product dat over de hele wereld rondrijdt

Als ze om zich heen kijkt, ziet Nooteboom meer waardering voor diversiteit in leiderschap. “En dan gaat het mij niet eens zozeer om meer vrouwen, maar om een mengelmoes van verschillende karakters en zienswijzen, die bijdragen aan het succes van een onderneming. Dat wordt steeds meer omarmd in organisaties. Een andere trend die ik zie, komt voort uit toegenomen automatisering. Zo hebben wij bijvoorbeeld lasrobots en lasergestuurde snijmachines. De lasser van vroeger verandert daardoor nog meer in een vakspecialist. Dat vraagt ook een andere manier van aansturing.”

Sinds haar aantreden heeft Nooteboom flink ingezet op groei en organisatieverandering van het familiebedrijf. Dat was ook hard nodig, vertelt ze: “Tijdens de financiële crisis verloor Nooteboom 60 procent omzet en was het een verlieslatend bedrijf. Mijn doelstelling was niet om meer omzet te halen, maar om meer winstgevendheid te genereren. Wij zitten in een cyclische markt, die sterk reageert op mindere economische tijden. Dus moet je je bedrijf zo organiseren dat je ook in die mindere tijden winst maakt. Dat betekent anders produceren, beter kijken welke orders je wel of niet aanneemt, je inkoop van materialen anders regelen. De zelfsturende teams zijn daar ook een voorbeeld van, daardoor heb je minder leidinggevenden nodig.”

Een andere manier om te groeien was sterk inzetten op innovatie. “We hebben een aantal baanbrekende innovaties op de markt gebracht waarmee we diverse patenten en prijzen hebben gewonnen. Daardoor staan we bekend als grensverleggend bedrijf. Daarnaast zetten we in op duurzaamheid, zowel voor de werkomgeving als op de trailers. Omdat het ontwikkelingsproces van trailers lang is, kijken we naar innovaties die over 3 tot 5 jaar moeten plaatsvinden. Dan praat je over nieuwe materialen, 3D printen, elektrische aandrijving en telematica. We hebben ook veel geïnvesteerd in innovatie van het productieproces, door het gebruik van lasrobots en lasersnijmachines en vooral ook door het aanpassen van onze werkwijze hierop.”

Omdat Nooteboom een achtergrond heeft in financiële dienstverlening, was ze bij haar aantreden verrast hoe mooi de maakindustrie eigenlijk is. “In het verleden is in Nederland veel maakindustrie naar het buitenland verplaatst, dat hebben we zelf ook gedaan. Maar voor mij is de uitdaging om in Nederland concurrerend te blijven. Het is lastig technisch personeel te krijgen, dus moeten we laten zien hoe mooi het is om een bijdrage te leveren aan een Nederlands product dat over de hele wereld rondrijdt. Daar zouden we trotser op moeten zijn.”

Na haar studie bedrijfskunde was zij lang in de financiële dienstverlening werkzaam. In 2012 maakte zij, als vijfde generatie, de overstap naar het familiebedrijf. De Nooteboom Group viert dit jaar het 140-jarig bestaan.

Daarnaast kan de maakindustrie veel meer doen om van het imago van vervuiler af te komen. “Dat kost tijd, maar er liggen kansen om schoner te produceren. Zelf hebben we een afvalscheidingsbeleid, we reduceren restmateriaal door zelf slim te snijden en proberen energie te besparen. Daarnaast zetten we in op elektrificatie van ons interne en externe wagenpark.” Aan de andere kant moet Nederland wel oppassen dat het bedrijfsleven niet te veel wordt gezien als de plek waar geld te halen valt. “Natuurlijk moeten wij ook een steentje bijdragen aan de samenleving, maar de maakindustrie levert ook heel veel mooie banen op. Kijk bijvoorbeeld wat Tesla aan het doen is met elektrisch vervoer. Daar komen nog heel mooie ontwikkelingen uit waar we graag aan bijdragen, maar dan moeten we wel onze buitenlandse concurrenten kunnen voorblijven.”

Over 5 jaar wil Nooteboom nog meer omzet en winstgevendheid hebben gecreëerd. “En ik wil dat we dan echt vooroplopen in product- en procesinnovatie.” De uitverkiezing als Zakenvrouw van het Jaar is daarbij een extra stimulans, denkt ze. “Ik zie die prijs als iets dat we de afgelopen jaren met z’n allen hebben verdiend. Zo’n titel zet je op de kaart, het geeft vertrouwen en trots en het motiveert mensen in hun werk. En natuurlijk is het ook leuk voor onze klanten, om rond te rijden met een prijswinnende trailer.”

“Er zijn veel ondernemingen die mij inspireren, zoals Apple maar ook Picnic of Coolblue. Niet per se organisaties die in onze sector zitten, maar die wij wel als een belangrijke benchmark voor ons bedrijf zien. Het is heel leerzaam om naar organisaties te kijken die niet direct in dezelfde sector zitten. Hoe organiseren zij hun klantbeleving, hoe structureren zij hun productie en hun proces of welke innovaties zien we in andere sectoren die mogelijk in de toekomst voor ons van belang zijn?”

De KVK-redactie verzorgt en publiceert inspirerende informatieve artikelen voor ondernemers op KVK.nl, waaronder interviews en how to’s.

Nooit meer het laatste ondernemersnieuws missen? Meld je aan voor onze nieuwsbrieven. En ontvang notificaties, pas je instellingen aan of meld je af.

Nooit meer het laatste ondernemersnieuws missen? Meld je aan voor onze nieuwsbrieven. En ontvang notificaties, pas je instellingen aan of meld je af.

Informatie en advies van de overheid voor ondernemers. KVK is partner van Ondernemersplein.

Informatie en advies van de overheid voor ondernemers. KVK is partner van Ondernemersplein.